Een beroemd citaat van Jean-Paul Sartre luidt: ‘De hel, dat zijn de anderen’. En dat klopt want door de ander kan mijn leven tot een hel worden, al is dat wel een beetje gechargeerd omdat ik tijdig/meteen mijn maatregelen neem.
Laatst werd ik nog door anderen uit evenwicht gebracht, maar niet ernstig. Ik merkte dat omdat mijn gedachten met regelmaat door dat voorval werden onderbroken en ik weet uit ervaring dat het na verloop van tijd slijt. Aangezien ik mijzelf kritisch beschouw kwam ik tot de conclusie dat gemoedsrust gaat over hoe je met ergernissen, de acties van de ander, omgaat. De vraag rijst nu: hoe dan?
De mens heeft in probleemsituaties instinctmatige reacties die gebaseerd zijn op twee mogelijkheden: vechten of vluchten. In de praktijk betekent dat meestal een verbaal vechten door flink naar de ander uit te halen (vechten) of door onderdanig gedrag door excuses en huilen (vluchten). Wat hier speelt is het verschijnsel macht; een strijd over wie macht heeft over de ander en dat is van alle tijden, maar dat terzijde.
Een van de grootste stoïcijnen, Epictitus (50 – ca. 130 n.Chr.) had zich in de invloed van de ander verdiept en kwam tot de conclusie dat het niet de ander is die mij uit evenwicht brengt, maar mijn meningen, mijn eigen gedachten over wat de ander mij heeft aangedaan. Epictetus heeft ook adviezen gegeven over hoe we ermee om moeten gaan: Oefen u daarom van het begin af aan bij ieder onaangenaam verschijnsel te zeggen: ‘Het is slechts een verbeelding en helemaal niet de zaak zelf.’
Ik heb dat advies een tijdje geleden opgevolgd en het voornamelijk tijdens mijn wandelingen in de praktijk gebracht. Steeds als een onaangenaam voorval in mijn gedachten verscheen stelde ik vast dat ik een onaangename gedachte had en vroeg me daarbij af waarom ik zo dacht. Tijdens een wandeling kan ik zich-misdragende weggebruikers tegenkomen en dan komen afkeurende gedachten in de vorm van ergernissen boven. Ik vraag me dan meteen af waarom ik mij erger terwijl ik niets aan de situatie kan doen, de ergernis blijkt dan volledig nutteloos. Het kostte aanvankelijk wel wat moeite om die ergernis weg te wuiven, maar na verloop van tijd merkte ik dat het steeds makkelijker ging en ik moet zeggen dat mijn wandelingen steeds meer ontspanning bieden. Maar het zijn niet alleen de wandelingen waarin ik mijzelf oefen in het beheersen van negatieve gedachten, ik oefen het de hele dag door.
De tegenwoordige media zijn bronnen van ergerniswekkende berichtgevingen en buiten het aanwakkeren van ergernis is men ook moedwillig bezig een groot schuldgevoel aan te praten. ‘De hel, dat is het nieuws’ kan ook een juist citaat van Sartre zijn. Ik heb gemerkt dat het bij mij goed werkt zaken te negeren waaraan ik niets, maar dan ook niets kan veranderen. Het heeft absoluut geen nut me druk te maken over een overstroming ergens aan de andere kant van de aardbol, en dan moet ik nog aannemen dat die berichten wel op waarheid berusten, want ik heb ondervonden dat sensatie vele malen belangrijker is dan objectiviteit en waarheid. Ik heb daarentegen veel meer belang bij berichten over mijn directe omgeving, die zijn wel nuttig.
Soms overkomt me een probleem en dan steun ik op een uitspraak van de Dalai Lama: ‘Als je met een ernstig probleem geconfronteerd wordt, denk dan zeer goed na. Is er een oplossing, dan heeft het geen zin u op te winden. Is er geen oplossing, dan heeft het geen nut u op te winden.’
Ik ken mensen die zich aan alles ergeren, die door de tijd veranderd zijn in zuurpruimen die van zich afbijten wanneer iets niet naar hun zin gaat en daarmee een hel voor anderen zijn. Ik heb me voorgenomen ervoor te zorgen nooit zo te worden en doe er mijn best voor.
Ik denk dat ik zo nog een stukje ga wandelen.