De mogelijkheden voor de leesgehandicapte (visueel gehandicapte)
Zelfs voor een groep als de visueel gehandicapten hebben belangenbehartigers van de makers geen genade, er wordt zonder blikken of blozen beweerd dat vergroten van bladmuziek voor visueel gehandicapten verboden is. Ik vind dat een schande en heb de betreffende organisatie aangeschreven en gevraagd om rectificatie met daarbij een afschrift van het onderstaande artikel; ik heb nog geen reactie gehad.
In de auteurswet heeft de visueel gehandicapte (leesgehandicapte) een speciale plaats gekregen. Deze is te lezen in artikel 15j:
Auteurswet
Geraadpleegd op 27-10-2022.
Geldend van 01-10-2022 t/m heden
Artikel 15j
1. Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, wordt niet beschouwd iedere handeling die noodzakelijk is voor:
1°. het omzetten van een gepubliceerd geschrift in een voor een leesgehandicapte toegankelijke vorm door een leesgehandicapte of een namens hem optredende persoon, mits de leesgehandicapte rechtmatig toegang heeft tot het gepubliceerde geschrift, het omgezette werk uitsluitend bestemd is voor gebruik door de leesgehandicapte en de integriteit van het gepubliceerde geschrift zoveel mogelijk geëerbiedigd wordt;
2°. het omzetten van een gepubliceerd geschrift in een voor een leesgehandicapte toegankelijke vorm door een toegelaten entiteit, mits de toegelaten entiteit rechtmatig toegang heeft tot het gepubliceerde geschrift, het omgezette werk uitsluitend bestemd is voor gebruik door een leesgehandicapte, en de integriteit van het gepubliceerde geschrift zoveel mogelijk geëerbiedigd wordt; en
3°. het openbaar maken van een omgezet werk als bedoeld onder 2, door een toegelaten entiteit aan een leesgehandicapte woonachtig in of een andere toegelaten entiteit gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie of een staat die partij is bij het Leesgehandicaptenverdrag, mits de openbaarmaking geschiedt met het oog op uitsluitend gebruik door de leesgehandicapte en plaatsvindt zonder winstoogmerk.
2. Bij overeenkomst kan niet worden afgeweken van het in het eerste lid bepaalde.
3. Bij algemene maatregel van bestuur kan worden bepaald dat de in Nederland gevestigde toegelaten entiteit voor het omzetten of openbaar maken, bedoeld in het eerste lid, onder 2° en 3°, ten behoeve van de maker of diens rechtverkrijgenden een billijke vergoeding is verschuldigd. Daarbij kunnen nadere regels worden gegeven en voorwaarden worden gesteld.
Een leesgehandicapte mag dus een werk dat aan hem/haar ter beschikking is gesteld (laten) bewerken (omzetten) om het voor hem/haar toegankelijk te maken. Onder bewerken of omzetten wordt ook het vergroten verstaan al dan niet door middel van een fotokopie of op een andere manier. Meldingen dat dit verboden zou zijn, zijn uit de duim gezogen en komen niet overeen met de auteurswet.
In artikel 15m wordt nog eens nader uitgelegd wat onder een leesgehandicapte wordt verstaan:
Artikel 15m (klik hier)
Voor de toepassing van de artikelen 15j, 15k en 15l wordt verstaan onder:
a. leesgehandicapte: een persoon
1°. die blind is;
2°. met een visuele handicap die niet zodanig kan worden verbeterd dat de persoon het gezichtsvermogen krijgt dat wezenlijk gelijkwaardig is aan dat van een persoon zonder een dergelijke handicap en waardoor de persoon niet in staat is in wezenlijk dezelfde mate als een persoon zonder een dergelijke handicap gedrukte werken te lezen;
3°. met een waarnemings- of andere leeshandicap waardoor de persoon niet in staat is in wezenlijk dezelfde mate als een persoon zonder een dergelijke handicap gedrukte werken te lezen; of
4°. die anderszins, ten gevolge van een fysieke handicap, niet in staat is een boek vast te houden of te hanteren, dan wel scherp te zien of zijn ogen te bewegen in een mate die gewoonlijk voor het lezen noodzakelijk wordt geacht;
b. gepubliceerd geschrift: een werk van letterkunde, wetenschap of kunst in de vorm van een boek, dagblad, krant, tijdschrift of ander soort geschrift, notaties met inbegrip van bladmuziek en daarmee samenhangende illustraties, op om het even welke drager, met inbegrip van audioformaten, dat wordt beschermd door het auteursrecht en dat is openbaar gemaakt;
c. omgezet werk: een werk dat in een alternatieve vorm is omgezet waarmee dat werk voor een leesgehandicapte toegankelijk wordt, onder meer om de toegang tot het werk voor die leesgehandicapte even eenvoudig en gemakkelijk te maken als voor personen zonder leeshandicap;d. toegelaten entiteit: een entiteit die door een lidstaat is gemachtigd of erkend om zonder winstoogmerk onderwijs, opleiding, aangepast lezen of toegang tot informatie aan leesgehandicapten te bieden. Hieronder wordt mede verstaan openbare instellingen of organisaties zonder winstoogmerk die leesgehandicapten dezelfde diensten aanbieden als een van hun hoofdactiviteiten, institutionele verplichtingen of in het kader van hun taken van openbaar belang;
e. Leesgehandicaptenverdrag: het op 27 juni 2013 te Marrakesh tot stand gekomen Verdrag van Marrakesh tot bevordering van de toegang tot gepubliceerde werken voor personen die blind zijn, visueel gehandicapt of anderszins een leeshandicap hebben.
Het uitvoeren van een werk
Artikel 12 is ook een belangrijk onderdeel van de auteurswet. Dit artikel gaat over uitvoeringen (openbaarmaking) en is in zijn geheel te lang om hieronder te tonen, ik beperk me tot de belangrijkste onderdelen. Allereerst lid 1:
Auteurswet
Geraadpleegd op 27-10-2022.
Geldend van 01-10-2022 t/m heden
Artikel 12
1. Onder de openbaarmaking van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt mede verstaan:
1°. de openbaarmaking van eene verveelvoudiging van het geheel of een gedeelte van het werk;
2°. de verbreiding van het geheel of een gedeelte van het werk of van eene verveelvoudiging daarvan, zoolang het niet in druk verschenen is;
3°. het verhuren of uitlenen van het geheel of een gedeelte van een exemplaar van het werk met uitzondering van bouwwerken en werken van toegepaste kunst, of van een verveelvoudiging daarvan die door de rechthebbende of met zijn toestemming in het verkeer is gebracht;
4°. de voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar van het geheel of een gedeelte van het werk of van eene verveelvoudiging daarvan;
5°. het uitzenden van een in een radio- of televisieprogramma opgenomen werk door middel van een satelliet of een andere zender of een omroepnetwerk als bedoeld in artikel 1.1 van de Mediawet 2008;6°. de openbaarmaking door middel van doorgifte van een werk via de kabel of langs andere weg.
Ik heb vaak te maken lid 1 onderdeel 4°, het uitvoeren van een werk in het openbaar. Het onderdeel wordt in artikel 12 lid 4 toegelicht:
Auteurswet
Geraadpleegd op 27-10-2022.
Geldend van 01-10-2022 t/m heden
Artikel 12
4. Onder een voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar wordt mede begrepen die in besloten kring, tenzij deze zich beperkt tot de familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring, en voor de toegang tot de voordracht, op- of uitvoering of voorstelling geen betaling, in welke vorm ook, geschiedt. Hetzelfde geldt voor een tentoonstelling.
Als in een uitvoering werk wordt uitgevoerd waarvan de maker/makers langer dan 70 jaar geleden is/zijn overleden of als op een stuk geen rechten gelden, dan hoeft men geen rechten hiervoor af te dragen, voor alle andere gevallen moet dat wel. Het innen van de gelden is eenvoudig, men kan daarvoor bij Buma/Stemra terecht. Over het innen van gelden doet men over het algemeen niet moeilijk. Zangersbonden hebben een collectieve afkoopsom per jaar voor de aangesloten leden aan de Buma/Stemra betaald, een flink percentage van de contributie van de aangesloten leden. Bij een vereniging die alleen rechtenvrije werken uitvoert hoeft men eigenlijk geen rechten af te dragen. Of in dat geval een lidmaatschap van een zangersbond i.v.m. betaling van rechten nuttig is?
Pas op bij zingen op straat, je begaat volgens de auteurswet makkelijk een overtreding!
Bij een strikte naleving van artikel 12 mag iemand zonder schriftelijke toestemming van de maker niet zomaar een liedje waarop auteursrechten gelden op straat, dus in het openbaar zingen of fluiten, want dan begaat die iemand een overtreding. Ik heb in de auteurswet geen regel kunnen ontdekken die een dergelijke voordracht uitsluit. Een politieagent moet dan wel weten of er op een moedwillig gefloten wijsje auteursrechten van toepassing zijn. Bach mag wel..
Tot zover Deel 3 van de auteurswet
