Milutin Milanković, een essay van Toon van den Ende (mei 2020)
Mei 2020 – Afgelopen zondag zag ik in het televisieprogramma Buitenhof een Belgische schrijver/filosoof die ongeveer het volgende beweerde: “De financiële crisis was een kleine golf in vergelijking met de vloedgolf van de huidige pandemie, maar de nog veel grotere vloedgolf wordt die van de klimaatverandering”. Hij meende dat serieus. Ik haak dan heel snel af, want ik hou niet van op aannames gebaseerde bangmakerijen. Toch houdt zo’n bewering mij bezig; waarom is het zo in tegenspraak met mijn innerlijke logica? Het leek mij een mooi onderwerp om eens te onderzoeken.
In vroeger tijd dacht de mens niet anders dan dat ze nu doet. Als een oogst door droogte mislukte, dan was dat een straf van God; we hebben iets niet goed gedaan in Zijn ogen en daarom moeten we boeten. De mens dacht, en denkt nog steeds, dat de zondige mens de oorzaak is van veranderingen in de natuur. Toentertijd zag men tegenspoed als een straf van God, tegenwoordig ligt het aan de klimaatverandering en daaraan is de mens schuldig. Er gaat geen dag voorbij of ik hoor en lees het woord ‘klimaatverandering’ in allerlei nieuwsberichten. Vroeger had je de kerkleiders die in geval van tegenspoed konden verklaren waarom God in toorn ontstoken zou zijn, tegenwoordig zijn het de ‘klimaatwetenschappers’ en een Belgische schrijver/filosoof die weten te vertellen wat we verkeerd doen.
Vroeger konden we aflaten aanschaffen om onze zonden af te kopen, tegenwoordig betalen we gewoon meer belasting, want het klimaat kost een paar centen. Hoe meer de klimaatwetenschappers verkondigen, hoe meer belastingen en/of heffingen we moeten gaan betalen. Ik blijf erbij: klimaatverandering is het nieuwe geloof dat als een pandemie de wereld rondgaat, verkondigd door agentschappen van de Verenigde Naties en klimaatactivisten van alle landen, niet gehinderd door enige kennis van zaken.
Nu ik dit opschrijf denk ik ineens dat ik meteen als een ongelovige/afvallige wordt gezien, immers: ‘wie niet voor mij is, is tegen mij’ (de bekende drogreden ‘vals dilemma’). Maar ik ben vanzelfsprekend ‘voorzichtig zeker’ van mijn zaak, want ik heb onderzoek gedaan; het volgende is het geval:
Zo’n vijfduizend jaar geleden ontstond het Chinese begrip van Yin en Yang. Yin staat voor de schaduw en Yang staat voor het licht. Er kan geen schaduw zijn zonder licht; een berg wordt aan één kant door de zon beschenen, de andere kant is gehuld in schaduw, er kan geen schaduw bestaan zonder de berg. Er bevindt zich dus altijd iets tussen licht en schaduw, tussen oorzaak en gevolg; dat iets wordt ‘chi’, de oerkracht genoemd. Deze yin-yang-gedachte kent geen menselijke oorzaken, het betreft altijd de natuur, het universum. Wij zijn niet de meester over de natuur, de natuur gaat zijn eigen weg, trekt zich niets van de mens aan en overleeft ons allemaal, wij zijn slechts passanten; tjonge, wat zijn wij hier maar tijdelijk.
De ijstijden
De afgelopen 2,6 miljoen jaar kwamen met regelmaat ijstijden voor. In de cyclus is er een periode van kou, een zogenaamde glaciaal, gevolgd door een warme periode, een zogenaamde interglaciaal. Een complete cyclus van koude en warmte beslaat ongeveer 110.000 jaar. Tijdens de warme periodes stijgt de zeespiegel en bedekken de ijskappen alleen de poolregio’s en hoge gebergten. Tijdens de koude periodes zakt de zeespiegel en groeien de ijskappen en bedekken vanaf de polen grote gedeeltes van het vaste land.
De laatste ijstijd, het Weichselien genaamd, eindigde 11.700 jaar geleden. Het was een relatief matige ijstijd, het ijs bereikte Nederland toen niet. De voorlaatste ijstijd, dus de ijstijd vóór het Weichselien, het Eemien genaamd, was een stuk strenger en toen reikte het ijs wel tot in Nederland. De Hondsrug in Drenthe bijvoorbeeld is toen door het opschuivende ijs ontstaan.
In de warme periode tussen de laatste twee ijstijden was het een stuk warmer dan nu. Het is dus mogelijk dat het klimaat, zonder de invloed van de mens, verandert. Deze veranderingen worden veroorzaakt door de bewegingen van de aarde ten opzichte van de zon. De man die deze bewegingen heeft bestudeerd en klimaatveranderingen uiteindelijk kon uitrekenen was de Servische ingenieur en geofysicus Milutin Milanković (1879 – 1958). De grootste bekendheid kreeg hij door zijn theorie die hij in 1920 over klimaatveranderingen over grote tijdsperioden opstelde.
Door de variaties in de beweging van de aarde om de zon krijgt de aarde periodes van meer en periodes van minder zonlicht. De berekeningen aan de hand van de Milanković-parameters zijn gecontroleerd met ijsboringen op de Zuidpool en het blijkt allemaal precies te kloppen. Dat de aarde sinds 11.700 jaar warmer wordt ligt dus niet zozeer aan ons gebrekkig volgen van het klimaatakkoord, maar het ligt echt aan de natuur. Wat zal dat een tegenvaller zijn voor de klimaatwetenschappers die net een goede baan hebben weten te bemachtigen. Als over vele jaren de natuur weer naar een glaciaal, een koude periode, gaat neigen, dan ontstaat waarschijnlijk de overtuiging dat de extra klimaatheffingen die we opgelegd hebben gekregen nog geholpen hebben ook.
Die Milanković is voor mij een held, maar een ketter in de ogen van klimaatactivisten. Zijn werk zal wel in de Index, de lijst van verboden boeken voor klimaatwetenschappers/activisten, terecht komen. Hij is niet voor niets onbekend gebleven.
Dat het warmer wordt en het klimaat verandert.., ik zal het niet ontkennen, dat de oorzaak te vinden is in mijn zondige leven vol kooldioxide-uitstoot.., ik waag het te betwijfelen. Ik heb geen auto, ben van het gas af en prefereer de trein boven vliegen.
Dan kom ik toch weer even terug op de yin-yang-gedachte m.b.t. de natuur: zonder zomer is er geen winter, zonder dood geen leven, zonder jij geen ik, zonder links geen rechts, zonder warme periode of interglaciaal is er geen koude periode of glaciaal. Yin en yang staan niet voor dualiteit, zoals soms wordt beweerd, maar voor evenwicht door de eeuwigdurende verandering en juist dát is waar wij, mensen, niet mee overweg kunnen. Verandering kan echt niet, het klimaat moet altijd hetzelfde blijven en als het verandert, dan moet het terugveranderd worden alsof we de variërende baan van de aarde om de zon kunnen aanpassen aan onze wensen. Deze gedachten geven blijk van ultieme arrogantie; de mens heeft het stadium van absoluut heerser over de natuur bereikt, althans: dat idee, die overtuiging heeft men gekregen. Ik betwijfel of de mensheid er met die overtuiging beter van vanaf komt. Het is eerder die overtuiging dan het klimaat zelf, dat vele slachtoffers kan veroorzaken.
In de periodes tussen de ijstijden had de mens het niet ‘voor het zeggen’ over deze planeet en toch werd het warmer en weer kouder en weer warmer en weer kouder en steeg en daalde de zeespiegel en smolten en bevroren de ijskappen en was er een Noordzee en toen weer een Doggerland en hoorde Engeland weer bij Europa en toen weer niet. Het is gewoonweg de eeuwigdurende onvermijdelijke verandering en daar dienen we ons in te schikken. Het is geen onheil zoals die Belg afgelopen zondag verkondigde, maar de natuur, het universum in zijn eeuwige verandering.
Goed, de mensheid heeft van deze planeet een puinhoop gemaakt en zal dat, zolang onverzadigbare hebzucht bestaat, ondanks mijn uitgesproken mening, gewoon blijven doen. De klimaatverandering valt dan nog reuze mee. Ik pas me aan en kan dan elk jaar wat vaker naar het strand.